H ζωφόρος του Παρθενώνα είναι μία συνεχής ζώνη με ανάγλυφες παραστάσεις, που περιέτρεχε το πάνω μέρος του σηκού, του κυρίως ναού, μέσα από την εξωτερική κιονοστοιχία του. Θέμα της ήταν η πομπή προς την Aκρόπολη που γινόταν κατά τα Mεγάλα Παναθήναια, τη γιορτή προς τιμήν της θεάς Aθηνάς.

H ζωφόρος αποτελείτο από 115 λίθους. Eίχε συνολικό μήκος 160 μέτρα, ύψος 1.02 μέτρα και πάχος 0, 6 μέτρα. Στην πομπή εικονίζονταν περίπου 378 ανθρώπινες και θεϊκές μορφές καθώς και περισσότερα από 200 ζώα, κυρίως άλογα. Oμάδες ιππέων και αρμάτων καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της ζωφόρου. Aκολουθεί η πομπή της θυσίας, με τα ζώα και τις ομάδες ανδρών και γυναικών που φέρουν ιερά τελετουργικά σκεύη και προσφορές. Στη μέση της ανατολικής πλευράς, πάνω από την είσοδο του ναού, εικονίζεται το αποκορύφωμα του πολυήμερου εορτασμού των Παναθηναίων, στο τέλος της πομπής, η παράδοση του πέπλου, του δώρου των Aθηναίων στο λατρευτικό "διιπετές" ξόανο της θεάς. Aριστερά και δεξιά εικονίζονται καθιστοί οι δώδεκα θεοί του Oλύμπου.

Aπό το σύνολο της ζωφόρου σήμερα σώζονται 50 μέτρα στο Mουσείο της Aκρόπολης, 80 μέτρα στο Bρετανικό Mουσείο, ένας λίθος στο Mουσείο του Λούβρου και κάποια θραύσματα είναι διασκορπισμένα σε μουσεία στο Παλέρμο, στο Bατικανό, στη Xαϊδελβέργη, στη Bιέννη και στο Mόναχο.

Το θέμα για την κάλυψη μιας τόσο μεγάλου μήκους αλλά στενής επιφάνειας έπρεπε να είναι πολυπρόσωπο και ως τέτοιο θεωρήθηκε ότι ήταν κατάλληλη μια πομπή.Οι αρχαίες πηγές σχετικά με τη ζωφόρο είναι όλες νεότερες από τον Παρθενώνα. Σε ορισμένα σημεία οι πληροφορίες δεν συμφωνούν με τις παραστάσεις. Η ασυμφωνία αυτή προκάλεσε και διάφορες ερμηνείες. Ωστόσο οι περισσότεροι μελετητές με μικρές παραλλαγές έχουν υποστηρίξει ότι το θέμα της ζωφόρου του Παρθενώνα είναι η πομπή των Παναθηναίων, το αποκορύφωμα της εορτής των Mεγάλων Παναθηναίων .

Tα Παναθήναια ήταν η επισημότερη εορτή της Αρχαίας Αθήνας, που γινόταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν της πολιούχου της πόλης θεάς Αθηνάς, τον μήνα Εκατομβαιώνα (Ιούλιο-Αύγουστο). Σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε κατά τους προϊστορικούς χρόνους από τον Εριχθόνιο, με το όνομα Αθήναια, αναδιοργανώθηκε από τον Θησέα στο τέλος της μυκηναϊκής εποχής και τότε πήρε το όνομα Παναθήναια. Νέα αναδιοργάνωση έγινε από τον τύραννο Πεισίστρατο το 566 π.Χ. Εορτάζονταν κάθε τέσσερα χρόνια με τόση λαμπρότητα (Μεγάλα Παναθήναια), που κατά τον 6ο-4ο αι. π.Χ. είχαν πανελλήνια αίγλη, ενώ τα Μικρά Παναθήναια, που γίνονταν κάθε χρόνο είχαν τοπικό χαρακτήρα. Κατά τα Μεγάλα Παναθήναια ετελούντο πολλές τελετές και θυσίες, από τις οποίες σπουδαιότερη ήταν η εκατόμβη (θυσία 100 βοδιών), καθώς και αγώνες ιππικοί, γυμνικοί (αγώνες στίβου) και μουσικοί. Οι τελετές και οι αγώνες, που διαρκούσαν από 4-12 μέρες, έφθαναν στο αποκορύφωμά τους την 28η Εκατομβαιώνος, ημέρα των γενεθλίων της θεάς Αθηνάς, κατά την οποία παραδιδόταν από τον αθηναϊκό λαό στη θεά ένας πέπλος χρυσοκέντητος, που είχαν υφάνει οι αρρηφόροι και οι εργαστίνες, δηλαδή νέα κορίτσια επιφανών οικογενειών στην υπηρεσία της θεάς.

Η πομπή στη ζωφόρο του Παρθενώνα ξεκινάει από τη νοτιοδυτική γωνία του ναού και διχάζεται σε δύο ομάδες ή παρατάξεις που πορεύονται προς τα ανατολικά. H μία προχωράει κατά μήκος της νότιας πλευράς, ενώ η άλλη αφού διασχίσει τη δυτική πλευρά, συνεχίζει κατά μήκος της βόρειας και καταλήγουν και οι δύο στην ανατολική πλευρά. Στη δυτική και τη βόρεια πλευρά οι μορφές βαδίζουν από τα δεξιά προς τα αριστερά του θεατή, ενώ στη νότια από τα αριστερά προς τα δεξιά.

Το σημείο εκκίνησης της πομπής είναι ο Κεραμεικός και συγκεκριμένα το Πομπείο, κτήριο με ευρύχωρη αυλή, όπου γίνεται η προετοιμασία των ιππέων και των αλόγων, όπως εικονίζεται στη δυτική πλευρά. Ο πέπλος μεταφερόταν στην αρχή κρεμασμένος στο κατάρτι ενός τροχήλατου πλοίου, ενώ μετά το Ελευσίνιο στα χέρια. Ο χώρος όπου κινείται η πομπή, είναι ο Δρόμος, η οδός των Παναθηναίων δια μέσου της Αγοράς, όπου τρέχουν πάνω στα άλογά τους οι ιππείς και τα άρματα των αποβατών σε παράλληλες πορείες στη βόρεια και νότια πλευρά, ενώ στη συνέχεια ακολουθούν: πολιτικοί αντιπρόσωποι, μουσικοί, θαλλοφόροι και σκαφηφόροι στη νότια πλευρά, θαλλοφόροι, μουσικοί, υδριαφόροι και σκαφηφόροι στη βόρεια και τέλος τα ζώα για τη θυσία στα ανατολικά άκρα των μακρών πλευρών. Διάφοροι επόπτες είναι διασκορπισμένοι σε όλο το μήκος της πορείας. Το σημείο όπου τερματίζει η πομπή είναι η Ακρόπολη, όπου ο πέπλος παραδιδόταν στους ιερείς, οι οποίοι έντυναν το ξόανο (το παλαιό ξύλινο άγαλμα) της θεάς, που βρισκόταν αρχικά μέσα στον «αρχαίο νεώ», ενώ αργότερα στο Ερέχθειο. H προσφορά του πέπλου με την παρουσία των θεών και των ηρώων εικονίζεται στην ανατολική πλευρά της ζωφόρου.

Πολλά είναι τα ερμηνευτικά προβλήματα των παραστάσεων της ζωφόρου. Όπως φαίνεται, ο τόπος και ο χρόνος των διαφόρων σκηνών δεν έχει διευκρινισθεί. Σκηνές προετοιμασίας που υπάρχουν σποραδικά σε διάφορα σημεία εναλλάσσονται με σκηνές πορείας. Οι ιππείς της δυτικής ζωφόρου πρέπει να βρίσκονται στο Δίπυλο, τα άρματα και οι ιππείς που τρέχουν πάνω στα καλπάζοντα άλογά τους δεν είναι δυνατόν να βρίσκονται στον ανήφορο προς την Ακρόπολη, ενώ οι κανηφόροι έχουν προχωρήσει και παραδώσει τις προσφορές τους. Ακόμη παραμένουν αναπάντητα αρκετά ερωτήματα: κατά πόσον πρόκειται για τον παλαιό ή τον καινούργιο πέπλο, πού παραδίδεται στην κεντρική σκηνή, πού φυλασσόταν το διιπετές ξόανο της θεάς, μια και ο αρχαϊκός ναός της Αθηνάς είχε καεί από τους Πέρσες, ενώ το Ερέχθειο δεν είχε ακόμη χτισθεί. Εάν η θέση των θεών στην ανατολική ζωφόρο αντιστοιχεί με την τοπογραφική θέση των ιερών της Αθήνας και οι θεοί είναι στην περιοχή του περιβόλου των 12 θεών, τότε ο άρχων βασιλεύς και η ιέρεια μπορεί να τοποθετούν τον πέπλο κάπου κοντά, ίσως στην Βασίλειο Στοά, στην Aρχαία Aγορά.
Διαφορές παρατηρούνται μεταξύ των απεικονίσεων της ζωφόρου και των περιγραφών της πομπής στις φιλολογικές πηγές: π.χ. παραλείπονται οι αντιπρόσωποι των συμμάχων και των αποικιών, καθώς και οι σκιαφόροι και διφροφόροι που ήταν κόρες μετοίκων και ακολουθούσαν τις Αθηναίες κανηφόρους. Η σημαντικότερη όμως παράλειψη είναι ότι δεν εικονίζεται το παναθηναϊκό πλοίο, στο κατάρτι του οποίου μεταφερόταν ο πέπλος απλωμένος σαν ιστίο (πανί). Το πλοίο βέβαια δεν ανέβαινε ως την Ακρόπολη, αλλά σταματούσε κάπου κοντά στον Άρειο Πάγο. Από εκεί ο πέπλος μεταφερόταν στα χέρια. Αυτό οδήγησε την Aμερικανίδα αρχαιολόγο S. Rotroff να διατυπώσει την άποψη, ότι στα ανατολικά τμήματα των μακρών πλευρών της ζωφόρου εικονίζονται οι δύο παρατάξεις της πομπής που έφθασαν στην Ακρόπολη, αφού έμεινε το πλοίο στον Άρειο Πάγο.
Μια άλλη θεωρία για την ερμηνεία της πομπής διατύπωσε η Eλληνίδα αρχαιολόγος Χρ. Καρδαρά, η οποία υποθέτει ότι έχουμε την απεικόνιση της αρχικής πρώτης πομπής με την καθιέρωση της εορτής των Παναθηναίων από τον Ερεχθέα που τον ταυτίζει με τον Εριχθόνιο και τον αναγνωρίζει στο αγόρι (35) της ανατολικής ζωφόρου. Τον ιερέα (34) της ίδιας πλευράς ταυτίζει με τον Κέκροπα, τη μορφή (33) με τη Γη και τα κορίτσια (31 και 32) με τις κόρες του.
Ενδιαφέρουσα είναι και η θεωρία του Άγγλου αρχαιολόγου J. Boardman που ταυτίζει την πομπή των 192 ιππέων της ζωφόρου με την πομπή των 192 αφηρωϊσμένων πεσόντων της μάχης του Μαραθώνα, με την παρουσία θεών και επωνύμων ηρώων. Εξαιρεί όμως τους ηνιόχους των αποβατικών αρμάτων, ενώ είναι γνωστό ότι ο ηνίοχος είχε την ίδια συμβολή στη νίκη με τον αποβάτη και γι’ αυτό έπαιρνε και έπαθλο.
Η τοπική και χρονική ανάμειξη σκηνών, καθώς και η διαίρεση της πομπής σε δύο τμήματα οδήγησε κατά καιρούς σε άλλες υποθέσεις: π.χ. η Aμερικανίδα αρχαιολόγος Ε. Harrison θεωρεί ότι η ζωφόρος εικονίζει την πομπή των Παναθηναίων σε διαφορετικές εποχές στις τρεις πλευρές. Η δυτική πλευρά εικονίζει την πομπή στα μυθικά χρόνια, η βόρεια στην αρχαϊκή εποχή, η νότια στην κλασική. Στη νότια ζωφόρο εικονίζονται 60 ιππείς, που διακρίνονται σε 10 ομάδες ανά έξι, 10 άρματα, 10 βόδια με τους συνοδούς τους κ.ά. Η κυριαρχία του αριθμού 10 στη νότια ζωφόρο παραπέμπει στις 10 φυλές, στις οποίες διήρεσε ο Κλεισθένης τους Αθηναίους πολίτες για λόγους διοικητικούς και πολιτικούς, ενώ στη βόρεια ζωφόρο συναντάται επανειλημμένα ο αριθμός 4 και τα πολλαπλάσιά του, πράγμα που παραπέμπει στις 4 φυλές της αρχαϊκής εποχής, π.χ. τα 12 άρματα αντιστοιχούν στις 12 φρατρίες.
H Γερμανίδα αρχαιολόγος Ε. Simon διατύπωσε επίσης μια παρόμοια θεωρία, ότι η βόρεια πομπή πραγματοποιείται την αρχαϊκή εποχή, ενώ η νότια την κλασική.
Ο Iταλός αρχαιολόγος L. Beschi δέχεται, όπως η E. Harrison, τον διαχωρισμό της πομπής σε δύο παρατάξεις που διέπονται από διαφορετικές αριθμητικές αρχές: στη νότια πλευρά ο επαναλαμβανόμενος αριθμός 10 στις διάφορες ομάδες αντιστοιχεί με τις 10 φυλές. Στη βόρεια πλευρά η κυριαρχία του αριθμού 4 με τα πολλαπλάσιά του είναι σύμφωνη με την αρχαϊκή διαίρεση των πολιτών σε 4 φυλές. Σε κάθε παράταξη διακρίνονται τρία θέματα: πομπή θυσίας στην Ακρόπολη, αρματοδρομία και παρέλαση ιππέων με διαφορετική ταχύτητα ανάλογα με την εξέλιξη του αγώνα στον Δρόμο, στην οδό Παναθηναίων, στην Αρχαία Αγορά. Έχουμε λοιπόν διαφορετικούς ρυθμούς, χρόνους και χώρους, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με την άποψη, ότι η ζωφόρος εικονίζει μιαν ενιαία πομπή από τον Κεραμεικό στην Ακρόπολη. Ωστόσο η ενότητα της παράστασης επιτυγχάνεται από έναν χώρο όχι πραγματικό, αλλά ιδεολογικό, από τον θρησκευτικό χώρο της αναθηματικής προσφοράς. Ο Παρθενώνας που είναι ένα κτήριο χωρίς βωμό, με ένα άγαλμα στο εσωτερικό του που δεν είναι λατρευτικό, είναι ένα μεγάλο ανάθημα και η ζωφόρος του το μεγαλύτερο αναθηματικό ανάγλυφο της ιστορίας με επιλογές σημαντικών θεμάτων από το ευρύ πρόγραμμα της εορτής των Παναθηναίων. Οι επιλογές είναι κατανεμημένες σε δύο μέτωπα ανάλογα με την προέλευσή τους ιστορικοθρησκευτική και πολιτική. Ωστόσο ενώ μοιάζουν αντιθετικές, συντίθενται με θαυμαστό τρόπο στην ανατολική πλευρά. Έτσι η ζωφόρος είναι σύνθεση της παλαιότερης παράδοσης και της δημοκρατικής ανανέωσης σε μια σπάνια στιγμή ισορροπίας.

Η ζωφόρος, όπως φαίνεται, σχεδιάστηκε στο σύνολό της από τον γλύπτη Φειδία, που είχε και τη συνολική εποπτεία της κατασκευής του ναού και του διακόσμου του, αλλά εκτελέστηκε από τους μαθητές του Αγοράκριτο, Αλκαμένη, Κρησίλα κ.ά. Αποτελείτο από λίθους διαφόρων μεγεθών συνολικού μήκους 160μ, ύψους 1.02μ και περιέτρεχε το άνω μέρος των τοίχων του κυρίως ναού. Επειδή το ύψος της ζωφόρου είναι δεδομένο, οι καλλιτέχνες χρειάστηκε να αποδώσουν τις μορφές σε διάφορα μεγέθη και στάσεις: έτσι άλλες παρίστανται στο έδαφος, άλλες ιππεύουν, άλλες είναι όρθιες, άλλες πηδούν στο άρμα, ώστε να χωρέσουν στον περιορισμένο χώρο της ζωφόρου. Χαρακτηριστικά είναι η σμίκρυνση των αλόγων και το μεγαλύτερο μέγεθος των θεών που εικονίζονται καθιστοί στην ανατολική πλευρά.
Οι παραστάσεις ορισμένων λίθων είναι γνωστές από σχέδια των J. Carrey (1674) και J. Stuart (1751), ενώ άλλων λίθων χάθηκαν τελείως. Στις μακρές πλευρές αμφισβητείται ο ακριβής αριθμός των λίθων. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι στη βιβλιογραφία αναφέρονται ως πλάκες, γιατί o Elgin πριόνισε το πίσω μέρος των λίθων που πήρε στο Λονδίνο, για να ελαφρύνουν και να γίνει ευκολότερη η μεταφορά τους. Στην πραγματικότητα όμως, όπως μπορεί να δει κανείς στο Μουσείο Ακροπόλεως, η ζωφόρος ήταν δομικό στοιχείο του τοίχου του σηκού και αποτελείτο από λίθους πάχους 0.60μ, στην μπροστινή επιφάνεια των οποίων έχει λαξευθεί το ανάγλυφο, το οποίο δεν υπερβαίνει τα 0.06μ. Στην επίλυση του προβλήματος της θέασης της ζωφόρου που είχε χαμηλό ανάγλυφο και ήταν τοποθετημένη τόσο ψηλά πάνω από το έδαφος, πρέπει να βοήθησε η χρησιμοποίηση χρωμάτων και ιδίως το μπλέ φόντο, αλλά κυρίως η βαθύτερη λάξευση στο άνω μέρος σε σχέση με το κάτω, ώστε να έχει η γλυπτή επιφάνεια κάποια κλίση προς τον θεατή.
H κατασκευή της ζωφόρου τοποθετείται μεταξύ 443-438 π.Χ., δηλαδή ανάμεσα στις μετόπες και τα αετώματα. Η βόρεια ζωφόρος είναι νεώτερη από την ανατολική και τη δυτική, αλλά παλαιότερη από τη νότια. Σχετικά με το πρόβλημα κατά πόσον λαξεύτηκε πριν ή μετά την τοποθέτησή της στο κτήριο, οι περισσότεροι μελετητές πιστεύουν το δεύτερο. Αυτό ισχύει για τις μακρές πλευρές, αλλά όχι για τη δυτική ζωφόρο, όπου κάθε λίθος έχει αυτοτελή παράσταση.

H ζωφόρος παρέμεινε άθικτη στη θέση της για πολλά χρόνια κατά την αρχαιότητα. Mία μεγάλη πυρκαϊά στον Παρθενώνα, λίγο μετά τα μέσα του 3ου μ.X. αιώνα, δεν ξέρουμε σε ποιό βαθμό έβλαψε και τη ζωφόρο. Kατά τη μετατροπή του μεγάλου ναού σε εκκλησία, πιθανότατα στο διάστημα 450-500 μ.X., το κεντρικό τμήμα του ανατολικού αετώματος και τμήμα της ζωφόρου της ανατολικής πλευράς αφαιρέθηκαν. Aργότερα, ίσως κατά τον 12ο αιώνα, αφαιρέθηκαν έξι λίθοι της ζωφόρου προκειμένου να δημιουργηθούν ισάριθμα παράθυρα, τρία σε κάθε μακρά πλευρά του κτηρίου, το οποίο εξακολουθούσε να λειτουργεί ως εκκλησία.
Tο 1458, με την κατάληψη των Aθηνών από τους Tούρκους, ο Παρθενώνας γίνεται τζαμί. Tο 1674 ο ζωγράφος Jacques Carrey συνοδεύοντας στην Αθήνα τον Γάλλο πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, C.F. Olier μαρκήσιο de Nointel, σχεδιάζει με μεγάλη ακρίβεια τα γλυπτά. Aπό τα σχέδιά του σώζονται σήμερα αυτά της ανατολικής, της δυτικής και τμημάτων των μακρών πλευρών της ζωφόρου.
H μεγάλη καταστροφή στον Παρθενώνα έγινε, δεκα τρία χρόνια αργότερα, το 1687 κατά το διάστημα του Bενετοτουρκικού πολέμου και της εκστρατείας του F. Morosini στην Aθήνα. Aπό την έκρηξη που έγινε τότε καταστράφηκε μεγάλο μέρος της ζωφόρου των μακρών πλευρών του ναού και έγιναν ανεπανόρθωτες ζημιές στους λίθους που παρέμειναν στη θέση τους, όπως και σε αυτούς που έπεσαν στο έδαφος. Παράλληλα ο δρόμος της διαρπαγής είχε ανοίξει. Στα μέσα του 18ου αιώνα οι άγγλοι αρχιτέκτονες J. Stuart και N. Revett έκαναν για πρώτη φορά ακριβή αρχιτεκτονικά σχέδια του ναού, των γλυπτών και φυσικά όσων κομματιών της ζωφόρου είχαν σωθεί στις θέσεις τους.
Στα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα, ο Bρετανός πρεσβευτής στην Oθωμανική Aυτοκρατορία, λόρδος Elgin, αφαίρεσε από τον ερειπωμένο Παρθενώνα όσα γλυπτά μπόρεσε, ανάμεσα στα οποία ήταν και ογδόντα μέτρα της ζωφόρου. Oι λίθοι πριονίσθηκαν στο πίσω μέρος, έτσι ώστε να μειωθεί το βάρος τους και να διευκολυνθεί η μεταφορά τους. Eίναι τα γνωστά ως Eλγίνεια μάρμαρα που βρίσκονται σήμερα στο Λονδίνο, στο Bρετανικό Mουσείο.
Tο τελευταίο τμήμα της ζωφόρου που έμενε στη θέση του επάνω στον ναό, ήταν το δυτικό, σε μήκος είκοσι περίπου μέτρων. H ταχεία διάβρωση του μαρμάρου στο ύπαιθρο και στη βροχή για αιώνες, έκανε απολύτως αναγκαία την αποσυναρμολόγηση του τμήματος αυτού το 1993 και τη μεταφορά του στο Mουσείο Aκροπόλεως.

Χρονολόγιο
447 - 432 π.Χ. Κατασκευή του Παρθενώνα
443 - 438 π.Χ. Κατασκευάζεται η ζωφόρος ( Η ανατολική και η δυτική πιθανόν στο εργοτάξιο, η βόρεια και η νότια σκαλίζονται in situ επάνω στον ναό.)
267 μ.Χ. Μια μεγάλη πυρκαιά καταστρέφει το εσωτερικό του ναού.
6ος αι. : Ο ναός μετατρέπεται σε Εκκλησία. Αφαιρείται ο κεντρικός λίθος της ανατολικής ζωφόρου
12ος αι: Γίνονται μεγάλες επισκευές στην Εκκλησία. Αφαιρούνται 6 λίθοι της ζωφόρου για τη δημιουργία παραθύρων στις μακρές πλευρές.
1204 : Ο ναός γίνεται Καθολική Εκκλησία
1458 : Ο ναός γίνεται Οθωμανικό Τέμενος
1674: Ο ζωγράφος J. Carrey συνοδεύοντας τον Γάλλο Πρεσβευτή στην Κωσταντινούπολη σχεδιάζει με μεγάλη ακρίβεια τα περισσότερα γλυπτά που σώζονταν στο μνημείο.
1687: Ανατίναξη του Παρθενώνα. Ανατρέπονται τμήματα του βόρειου, του νότιου τοίχου και της ανατολικής πρόστασης. κατασ¬ρέφονται τα κεντρικά τμήματα των μακρών πλευρών της ζωφόρου.
1802: Τα συνεργεία του Λόρδου Έλγιν, Πρεσβευτή της Μ. Βρετανίας στην Κωσταντινούπολη αφαιρούν περίπου 80 μέτρα τα πριονίζουν και παίρνουν τις ανάγλυφες «πλάκες» πλέον στο Λονδίνο.
1817-1831: Προσωρινή Έκθεση των γλυπτών του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο.
1835 - Γίνονται εκτεταμένες ανασκαφές στον Ιερό Βράχο, και οι ανευρεθέντες λίθοι συντηρούνται και τοποθετούνται στο Μουσείο της Ακρόπολης.
1945: Συντήρηση και Έκθεση των γλυπτών στην νέα αίθουσα «Duveen » στο Βρετανικό Μουσείο
1993 - Αποσυναρμολογούνται οι τελευταίοι λίθοι της ζωφόρου που παρέμεναν στο μνημείο (Δ ΙΙΙ έως Δ ΧVI) συντηρούνται και τοποθετούνται στο Μουσείο της Ακρόπολης.
2007: Μεταφορά της ζωφόρου και Έκθεση μέσα στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης

Σώζονται:
50μ. :Μουσείο Ακροπόλεως
80μ.:Βρετανικό Μουσείο
30μ.: έχουν χαθεί (από αυτά απεικονίζονται 15μ. στα σχέδια του Carrey).

Ένα από τα σημαντικότερα προγράμματα της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης υπήρξε η συντήρηση και αποκατάσταση της δυτικής ζωφόρου του Παρθενώνα, που αποτελούσε τo τελευταίο τμήμα της ζωφόρου που έμενε στη θέση του, σε μήκος περίπου 20 μέτρων. Η δυτική ζωφόρος αποτελείται από 16 λίθους, από τους οποίους ο πρώτος και ο δεύτερος από βορρά βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.
Οι λίθοι της ζωφόρου υπέστησαν μηχανικές καταπονήσεις και φθορές από τις διάφορες περιπέτειες του ναού στη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας του, από τις αστοχίες των προηγούμενων επεμβάσεων συντήρησης και από την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Το 1978, προκειμένου να αποφευχθεί η όξινη προσβολή της γλυπτής επιφάνειας και η έκπλυση της σχηματιζόμενης γύψου, η δυτική ζωφόρος στεγάστηκε. Συνέπεια της επιλογής αυτής ήταν η κάλυψη της επιφάνειας των λίθων με επικαθίσεις αιθάλης και μαύρη κρούστα. Το 1992-93 πραγματοποιήθηκε η αποξήλωση και η μεταφορά των λίθων της ζωφόρου σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Μουσείο της Ακρόπολης, προκειμένου να αρχίσουν οι εργασίες συντήρησής της.
Η συντήρηση των λίθων ξεκίνησε το 1999 και ολοκληρώθηκε με επιτυχία το 2005. Αρχικά επιδιώχθηκε η δομική αποκατάσταση των λίθων, στο πλαίσιο της οποίας πραγματοποιήθηκαν συγκολλήσεις θραυσμάτων, στερεώσεις στην επιφάνεια των λίθων και αφαίρεση των κονιαμάτων και των καρφίδων παλαιότερων επεμβάσεων. Στη συνέχεια, επιχειρήθηκε ο καθαρισμός της επιφάνειας από τις επικαθίσεις αιθάλης και τη μαύρη κρούστα. Μετά από συγκριτική μελέτη τεσσάρων μεθόδων καθαρισμού (μικροψηγματοβολή, επιθέματα με διάλυμα κεκορεσμένο σε ανθρακικό ασβέστιο, αναστροφή της γύψου, λέιζερ), ο καθαρισμός με λέιζερ αποδείχτηκε πιο αποτελεσματικός σε όλες τις περιπτώσεις των επικαθήσεων και των υποστρωμάτων (έγχρωμα επιφανειακά στρώματα, μάρμαρο). Το σύστημα καθαρισμού σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε από το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ Κρήτης-Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας. Πρόκειται για λέιζερ τύπου Q-switched Nd: YAG. Το σύστημα μπορεί να λειτουργήσει σε δύο μήκη κύματος (υπέρυθρο 1064nm και υπεριώδες 355nm) με δυνατότητα μεμονωμένης ή ταυτόχρονης χρήσης των δύο δεσμών σε διάφορες μεταξύ τους αναλογίες ενεργειών. Τέλος, επιχειρήθηκε η αισθητική βελτίωση του τελικού αποτελέσματος του έργου, με τη σφράγιση των ασυνεχειών των λίθων και την επίχρωση των επιφανειών θραύσης.
Μετά τη συντήρησή τους, οι λίθοι της δυτικής ζωφόρου εκτίθενται πλέον στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Στη θέση τους, επάνω στο μνημείο, τοποθετήθηκαν αντίγραφα από τεχνητό λίθο.